Tam Phủ công đồng – Hệ thống thần linh bảo hộ, ban tài lộc và bình an, kết nối tâm linh người Việt với cội nguồn tổ tiên.
Trong dòng chảy tín ngưỡng Việt Nam, niềm tin vào thần linh và tổ tiên đã trở thành mạch nguồn nuôi dưỡng đời sống tinh thần của mỗi người. Giữa muôn vàn tín ngưỡng dân gian, Tam Phủ công đồng nổi lên như một hệ thống thần linh chở che, giúp con người tìm đến sự an yên, may mắn và thịnh vượng.
Không ít người khi bắt đầu tìm hiểu về Đạo Mẫu, tín ngưỡng Tứ Phủ hay các hình thức thờ phụng truyền thống thường băn khoăn: “Tam Phủ công đồng gồm những ai?”, “Ý nghĩa thờ Tam Phủ công đồng là gì?”, “Làm sao để lập bàn thờ Tam Phủ công đồng chuẩn?”…
Trong bài viết này, Đồ Thờ Tâm Linh sẽ giúp bạn hiểu rõ về Tam Phủ công đồng, từ nguồn gốc, ý nghĩa tâm linh đến cách thờ phụng, bài trí và chọn tượng, để gia đình luôn được chở che, rước phúc đón lộc, an vui bền lâu.
Tam Phủ công đồng là gì? – Nền tảng tín ngưỡng gắn liền với Đạo Mẫu
Tam Phủ – Ba miền vũ trụ kết nối trời đất
Khi nhắc đến tín ngưỡng thờ Mẫu Việt Nam, người ta thường nhắc đến khái niệm “Phủ”. “Phủ” ở đây được hiểu là những miền cai quản riêng biệt của các vị Thánh Mẫu, tượng trưng cho từng yếu tố cấu thành vũ trụ và gắn liền với cuộc sống con người.
Tam Phủ gồm ba miền chính:
- Thiên Phủ (Trời): Là cõi trời, biểu trưng cho quyền lực siêu nhiên, uy quyền tối cao. Thiên Phủ do Mẫu Đệ Nhất Thượng Thiên cai quản, ban điều hòa mưa nắng, giúp mùa màng tươi tốt, quốc thái dân an. Người xưa tin rằng, nếu “trời yên, biển lặng”, đó chính là nhờ Mẫu Đệ Nhất phù hộ.
- Địa Phủ (Đất): Là miền đất đai, núi rừng, cây cối, nơi cư trú và sinh sống của muôn loài. Địa Phủ do Mẫu Đệ Nhị Thượng Ngàn quản lý. Người dân cầu khấn Mẫu Thượng Ngàn để mong mùa màng bội thu, cuộc sống no ấm, lúa vàng trĩu bông.
- Thoải Phủ (Nước): Là miền sông ngòi, biển cả, ao hồ. Thoải Phủ do Mẫu Đệ Tam Thoải Cung trông coi. Nước không chỉ là nguồn sống mà còn mang sức mạnh thanh tẩy, điều hòa âm dương. Người đi biển, dân chài, hay những ai làm nghề liên quan đến nước thường khấn Mẫu Thoải để được bình an, thuận buồm xuôi gió.
Ba phủ này tạo nên sự cân bằng của vũ trụ, giúp con người sinh tồn và phát triển. Trong quan niệm dân gian, trời – đất – nước gắn liền với nhau, bổ sung và nâng đỡ lẫn nhau. Từ đó, tín ngưỡng Tam Phủ ra đời, trở thành nền tảng vững chắc của Đạo Mẫu.
Bạn đã từng nghe câu “Nhất thủy nhì hỏa” chưa? Người Việt coi trọng nước (Thoải Phủ) vì nước nuôi dưỡng, bảo vệ và gột rửa mọi ưu phiền.
Công đồng – Hội tụ chư Thánh, chư Tiên
Nếu Tam Phủ là ba miền vũ trụ, thì Công đồng chính là tập hợp các thần linh, Thánh Mẫu, Chầu, Ông Hoàng, Cô, Cậu, Tiên, Thánh… cùng quy tụ trong một hệ thống. Từ “công đồng” mang nghĩa “tập thể”, “hợp nhất”, thể hiện tinh thần đoàn kết và sức mạnh cộng đồng.
Trong đó, các vị thần linh được sắp xếp thành từng hàng, từng bậc:
- Hàng Mẫu: Ba vị Mẫu tối cao cai quản ba phủ.
- Hàng Chầu: Các Chầu bà phụ giúp Mẫu, cai quản từng vùng, từng khía cạnh cuộc sống (ví dụ: Chầu Đệ Nhị cai quản rừng núi, Chầu Đệ Tam cai quản sông nước).
- Hàng Ông Hoàng: Đại diện cho nghĩa khí, dũng lược, giúp bảo vệ bờ cõi, biên thùy.
- Hàng Thánh Cô: Gắn liền với sự dịu dàng, duyên dáng, thường được cầu duyên, cầu may mắn.
- Hàng Thánh Cậu: Đại diện cho sự tinh nghịch, vui vẻ, mang lại phúc lộc, bình an.
Sự hiện diện của Công đồng khẳng định tín ngưỡng Tam Phủ không chỉ dừng lại ở thờ Mẫu mà còn bao gồm cả một hệ thống thần linh đa dạng, phong phú. Mỗi vị có một chức năng riêng, một sứ mệnh riêng, nhưng đều hướng đến mục tiêu chung: bảo vệ, chở che, ban phúc cho dân gian.
Mối liên kết giữa Tam Phủ và Công đồng
Tam Phủ và Công đồng không thể tách rời. Nếu Tam Phủ là “gốc rễ” tạo dựng vũ trụ, thì Công đồng là “cành lá” phủ bóng che mát, nuôi dưỡng con người cả về vật chất lẫn tinh thần.
Người Việt xưa tin rằng khi thờ Tam Phủ công đồng, không chỉ xin phúc lộc mà còn cầu mong sự hòa hợp trong gia đạo, sự thuận hòa trong xã hội. Những giá trị này xuyên suốt qua các thế hệ, được gìn giữ như một phần cốt lõi của văn hóa.
“Công đồng Tam Phủ chầu về,
Phù hộ nhân thế bình yên bốn mùa.”
Câu ca dao ấy vừa như một lời khấn, vừa như sự khẳng định niềm tin bất diệt vào thần linh và tổ tiên.
Tam Phủ công đồng – Nét đẹp tâm linh đậm chất Việt
Điểm đặc biệt của tín ngưỡng Tam Phủ công đồng là sự giao hòa giữa tâm linh và đời sống, giữa truyền thống và hiện đại.
Không quá cầu kỳ, không mang tính giáo điều, Tam Phủ công đồng thể hiện rõ sự mềm mại, tinh tế, dung dị mà gần gũi của người Việt.
Ngày nay, dù xã hội phát triển, nhiều giá trị mới xuất hiện, nhưng hình ảnh Mẫu, Chầu, Ông Hoàng, Cô, Cậu vẫn luôn hiện diện trong đời sống tinh thần, gắn bó bền chặt với các gia đình Việt Nam.
Liệu trong nhà bạn đã có không gian để kết nối cùng Tam Phủ công đồng, giữ gìn mạch nguồn tâm linh thiêng liêng ấy chưa?
Ý nghĩa thờ Tam Phủ công đồng trong đời sống tâm linh
Thờ Tam Phủ công đồng để cầu bình an, hóa giải tai ương
Từ xưa, người Việt đã tin rằng đời người gắn liền với các yếu tố thiên nhiên như trời, đất, nước. Khi thời tiết thuận hòa, mùa màng tươi tốt, đời sống no đủ, lòng người yên vui. Nhưng khi thiên tai, dịch bệnh xảy ra, con người dễ lâm vào cảnh khốn khó.
Bởi vậy, thờ Tam Phủ công đồng chính là cầu xin Mẫu và các vị thần linh phù hộ, xua tan tai ách, bảo vệ gia đình, làng xóm khỏi tai ương.
Dân gian có câu:
“Nhờ ơn Mẫu Thượng Thiên, che chở mưa nắng thuận hòa.
Nhờ Mẫu Thượng Ngàn, rừng xanh không sâu bọ phá hoại.
Nhờ Mẫu Thoải Cung, sông nước yên bình, ghe thuyền an toàn.”
Thờ Tam Phủ công đồng không chỉ là lễ nghi mà còn là cách gửi gắm niềm tin, hy vọng vào sự bình an bền vững, tránh họa sát thân, hóa giải xui rủi.
Thờ Tam Phủ công đồng để cầu tài lộc, hưng thịnh
Ngoài cầu an, nhiều gia đình lập bàn thờ Tam Phủ công đồng để cầu tài lộc, buôn bán hanh thông, sự nghiệp thăng tiến.
Mẫu Đệ Tam Thoải Cung, cai quản Thoải Phủ, còn được dân buôn ghe, thương nhân miền sông nước đặc biệt kính trọng. Người ta tin rằng, nếu được Mẫu Thoải “độ”, buôn bán sẽ thuận buồm xuôi gió, tấn tài tấn lộc.
Các Chầu, Ông Hoàng, Cô, Cậu cũng thường được khấn để phù trợ cho việc làm ăn, cầu được lộc nhỏ, lộc lớn tùy vào tấm lòng thành.
“Thờ Mẫu Tam Phủ để cầu an, cầu lộc,
Một nén tâm hương gửi nguyện chân thành.”
Gắn kết gia đạo, giữ vững nền tảng đạo đức
Thờ Tam Phủ công đồng không chỉ là nghi lễ cầu xin, mà còn là cách gìn giữ nếp nhà, gắn kết các thành viên trong gia đình.
Mỗi dịp lễ Tết, giỗ chạp, con cháu sum vầy trước bàn thờ Mẫu, dâng hương cầu nguyện. Khoảnh khắc ấy, dù đời sống bộn bề, mọi người đều hướng về cội nguồn, nhắc nhau nhớ đạo lý “uống nước nhớ nguồn”.
Sự gắn kết ấy giúp duy trì nề nếp, giáo dục con cháu sống hiếu thuận, biết quý trọng gia phong, tôn trọng ông bà tổ tiên.
Cầu duyên, cầu con, cầu phúc lành
Nhiều người, đặc biệt là phụ nữ, đến đền phủ, điện thờ Tam Phủ để cầu duyên, cầu con.
Các Thánh Cô, Thánh Mẫu vốn nổi tiếng linh thiêng trong việc giúp hóa giải lận đận tình duyên, mở đường tình cảm. Cũng có nhiều gia đình hiếm muộn đến cầu con, tin rằng Mẫu sẽ “ban son ban phấn”, phù trợ con cháu sum vầy.
Dân gian còn lưu truyền:
“Cầu con đến phủ Thoải,
Cầu duyên lên điện Ngàn,
Cầu lộc về trời cao,
Một lòng thành kính, phúc ắt tự lai.”
Giữ gìn văn hóa, lan tỏa tín ngưỡng bản địa
Việc thờ Tam Phủ công đồng còn có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong bảo tồn văn hóa. Đạo Mẫu, cùng tín ngưỡng Tam Phủ, Tứ Phủ, là nét đẹp đặc trưng chỉ có ở người Việt.
Không chỉ gắn bó với đời sống tâm linh, tín ngưỡng này còn phản ánh tinh thần tôn trọng tự nhiên, đề cao sự hài hòa và lòng biết ơn.
Ngày nay, nhiều ngôi đền, phủ lớn vẫn còn duy trì các nghi lễ hầu đồng, lễ hội Mẫu, thu hút đông đảo người dân và du khách tham dự. Những điệu hát văn, những trang phục lộng lẫy trong buổi hầu đồng không chỉ là tín ngưỡng mà còn là di sản văn hóa phi vật thể, được UNESCO công nhận.
Bạn có từng tham dự một buổi hầu đồng hay lễ hội Mẫu chưa? Khi nghe tiếng trống dồn dập, tiếng hát văn ngân vang, ta mới cảm nhận hết vẻ đẹp tinh thần dân tộc.
Tín ngưỡng Tam Phủ – Sợi dây nối liền trời, đất, người
Điều đặc biệt trong tín ngưỡng Tam Phủ công đồng chính là triết lý “thiên – địa – nhân” hòa hợp. Con người không tách biệt mà luôn gắn liền, nương tựa vào trời đất, sông nước.
Qua từng nén nhang, lời khấn, người Việt gửi gắm niềm mong cầu một cuộc sống đủ đầy, hài hòa với thiên nhiên, giữ gìn mối quan hệ nhân sinh tốt đẹp.
Đó chính là lý do dù trải qua bao biến động thời gian, bao luồng tư tưởng mới, tín ngưỡng Tam Phủ công đồng vẫn tồn tại, lan tỏa và in sâu trong trái tim mỗi người Việt.
Liệu trong dòng chảy cuộc sống hiện đại, bạn có sẵn sàng dừng lại, thắp nén hương thành, cảm tạ trời đất, Mẫu và chư Thánh Công đồng để giữ vững niềm tin, hướng thiện, đón phúc lành không?
Hệ thống thần linh trong Tam Phủ công đồng
Hàng Mẫu – Đỉnh cao quyền lực và lòng từ bi
Mẫu Đệ Nhất Thượng Thiên – Nữ vương cõi trời
Mẫu Đệ Nhất Thượng Thiên, còn gọi là Mẫu Liễu Hạnh, là vị Thánh Mẫu tối cao cai quản Thiên Phủ. Trong tâm thức dân gian, Mẫu Thượng Thiên đại diện cho trời cao, quyền lực tối thượng, điều hòa vũ trụ, chi phối mưa nắng, bảo hộ mùa màng.
Truyền thuyết kể rằng, Mẫu Liễu Hạnh từng giáng sinh xuống trần, dạo chơi khắp nhân gian, giúp đỡ dân nghèo, trừng trị kẻ gian ác. Sau này, Mẫu trở về trời nhưng lòng thương dân vẫn còn mãi, nên luôn âm thầm chở che, phù hộ cho muôn người.
“Trời Nam có Mẫu Liễu Hạnh,
Uy linh toả khắp sơn hà.”
Mẫu Đệ Nhị Thượng Ngàn – Mẹ rừng xanh
Mẫu Đệ Nhị Thượng Ngàn cai quản Địa Phủ, trấn giữ núi rừng, cây cỏ, muông thú. Mẫu được xem là người mẹ nuôi dưỡng, bảo vệ sinh linh, mang lại dồi dào sức sống cho vạn vật.
Người dân miền núi, nông dân, lâm nghiệp thường khấn Mẫu Thượng Ngàn để mong mùa màng tươi tốt, thú rừng hiền hòa, tránh nạn sâu bệnh, lũ lụt.
Trong các nghi lễ hầu đồng, giá hầu Mẫu Thượng Ngàn thường xuất hiện với trang phục xanh lá, biểu tượng của núi rừng trùng điệp.
Mẫu Đệ Tam Thoải Cung – Mẹ sông nước
Mẫu Đệ Tam Thoải Cung quản lý Thoải Phủ, tức miền sông nước, biển cả. Mẫu mang vẻ đẹp mềm mại, dịu dàng nhưng cũng đầy sức mạnh.
Người đi biển, ngư dân, dân vùng sông hồ thường cầu khấn Mẫu để được thuận buồm xuôi gió, tránh sóng dữ, tôm cá đầy khoang.
“Nước mênh mông, Mẫu Thoải độ trì,
Đưa ghe thuyền về bến an nhiên.”
Hàng Chầu – Những nữ tướng phụ tá trung thành
Các Chầu Bà – Linh thiêng và gần gũi
Các Chầu được xem là “tay phải” của các Mẫu, mỗi Chầu cai quản một phương, một lĩnh vực, có vai trò hộ quốc an dân.
- Chầu Đệ Nhất (Chầu Đệ Nhất Thượng Thiên): Giúp Mẫu cai quản cõi trời, giữ gìn thiên hạ thái bình.
- Chầu Đệ Nhị (Chầu Thượng Ngàn): Gắn với rừng núi, bảo vệ mùa màng, thú rừng.
- Chầu Đệ Tam (Chầu Thoải): Bảo hộ sông nước, biển cả.
- Chầu Đệ Tứ Khâm Sai: Gắn liền với tích đi chầu khắp bốn phương, mang sứ mệnh truyền lệnh.
- Chầu Đệ Ngũ, Đệ Lục…: Mỗi vị lại có vai trò, địa bàn, nhiệm vụ riêng biệt.
Các Chầu không chỉ bảo vệ từng vùng miền, mà còn giúp dân chúng vượt qua bệnh tật, tai ương, trấn giữ trạch đất, nhà cửa.
“Chầu Bà ngự khắp muôn phương,
Độ cho con cháu bình yên, ấm lành.”
Hàng Ông Hoàng – Tượng trưng cho khí phách anh hùng
Các Ông Hoàng – Gương mặt hào sảng, nghĩa khí
Các Ông Hoàng trong Tam Phủ công đồng được xem là những vị nam thần anh dũng, bảo vệ giang sơn, dẹp giặc giữ yên biên cương.
- Ông Hoàng Bơ Thoải: Gắn liền với tích trấn giữ miền sông nước, giúp dân đi thuyền an toàn.
- Ông Hoàng Mười: Được nhiều người kính mến vì tài văn võ song toàn, đức độ, đặc biệt linh ứng khi cầu công danh, học hành.
- Ông Hoàng Bảy: Nổi tiếng với sự hào sảng, phóng khoáng, bảo vệ miền biên giới, giúp dân làm ăn buôn bán.
Các Ông Hoàng thường được khấn khi gia chủ mong cầu dũng khí, công danh, giải hạn. Trong hầu đồng, giá Ông Hoàng thường xuất hiện với điệu múa gươm hoặc múa cờ, thể hiện tinh thần mạnh mẽ, trượng nghĩa.
Hàng Thánh Cô – Dịu dàng, duyên dáng, linh thiêng
Các Cô – Mang duyên, mang lộc
Các Thánh Cô trong Tam Phủ được xem là những thiếu nữ tiên phong, nhanh nhẹn, khéo léo.
Nhiều người tin rằng thờ Cô sẽ được phù trợ về duyên lành, khai thông đường tình cảm, giúp con gái yên bề gia thất, con trai gặp bạn đời chân thành.
Một số Cô tiêu biểu:
- Cô Bé Thượng Ngàn: Mang sắc xanh, tượng trưng cho sự tươi trẻ, mát lành của núi rừng.
- Cô Bé Thoải: Đại diện cho sự mềm mại, trầm lắng, mang vẻ đẹp của dòng nước hiền hòa.
- Cô Chín: Được thờ phổ biến, nổi tiếng linh thiêng khi cầu duyên, cầu con.
“Một nén hương dâng Cô,
Cầu duyên trọn kiếp, lòng thành gửi trao.”
Hàng Thánh Cậu – Tượng trưng sự hồn nhiên, tinh nghịch
Các Cậu – Mang niềm vui, xua tan muộn phiền
Thánh Cậu đại diện cho sự trẻ trung, hồn nhiên, lanh lợi. Khi thờ Cậu, gia chủ mong cầu con trẻ ngoan ngoãn, mạnh khỏe, học hành sáng dạ.
Trong lễ hầu, giá Cậu thường múa cờ, múa quạt, thể hiện tinh thần vui tươi, giải trừ u uất, mang lại không khí sôi nổi, tươi mới cho buổi lễ.
Hệ thống thần linh – Sự phối hợp hoàn chỉnh, hỗ trợ nhau chở che nhân gian
Điểm đặc biệt của hệ thống thần linh Tam Phủ công đồng chính là sự phối hợp nhuần nhuyễn. Mỗi hàng, mỗi vị thần đều có trách nhiệm riêng, nhưng tất cả cùng hướng đến mục tiêu giữ gìn bình an, mang phúc lộc, bảo vệ con người khỏi tai ương.
Nhờ đó, tín ngưỡng Tam Phủ công đồng không chỉ là thờ Mẫu, mà là cả một vũ trụ tâm linh sống động, nơi con người gửi gắm niềm tin, hy vọng và sự biết ơn.
“Mẫu thương muôn dân, Chầu che bốn biển,
Hoàng bảo giang sơn, Cô Cậu vui nhà.”
Nghệ thuật hầu đồng – Linh hồn của tín ngưỡng Tam Phủ công đồng
Hầu đồng – Giao tiếp giữa con người và thần linh
Khái niệm và nguồn gốc
Hầu đồng, còn gọi là lên đồng, là một nghi lễ đặc trưng trong Đạo Mẫu và tín ngưỡng Tam Phủ công đồng. Đây là hình thức giao tiếp giữa con người và thần linh, qua đó các vị Thánh, Mẫu, Chầu, Ông Hoàng, Cô, Cậu “giáng” nhập vào thanh đồng (người hầu) để ban phúc, chữa bệnh, chỉ dẫn, giải hạn.
Nguồn gốc của hầu đồng bắt đầu từ tín ngưỡng thờ Mẫu lâu đời, khi con người tin rằng thần linh có thể “mượn xác” người trần để truyền đạt thông điệp. Dần dần, nghi lễ này phát triển thành nghệ thuật tổng hợp, mang tính cộng đồng sâu sắc.
Ý nghĩa tâm linh
Không chỉ đơn thuần là một nghi thức, hầu đồng còn được coi là cầu nối tâm linh, thể hiện niềm tin, sự tôn kính và mong muốn kết nối gần gũi với các đấng thiêng liêng.
“Lên đồng không phải để khoe tài,
Mà để dâng tấm lòng, đón phúc trời ban.”
Các giá đồng trong nghi lễ hầu đồng
Giá Mẫu – Giá trị tối cao
Giá Mẫu là giá đồng cao nhất, thể hiện sự xuất hiện của các vị Mẫu như Mẫu Đệ Nhất Thượng Thiên, Mẫu Thượng Ngàn, Mẫu Thoải Cung. Khi nhập giá Mẫu, thanh đồng thường khoác y phục lộng lẫy, đầu đội mũ miện, mang vẻ oai nghiêm, từ bi.
Thanh đồng múa quạt, múa mâm, hoặc múa kiếm tùy theo từng Mẫu, điệu múa chậm rãi, uyển chuyển, toát lên thần thái uy quyền.
Giá Chầu – Dịu dàng, mạnh mẽ
Giá Chầu thể hiện tinh thần nữ tướng, mạnh mẽ nhưng cũng rất mềm mại, duyên dáng. Thanh đồng mặc trang phục đặc trưng (thường màu xanh lá, xanh dương hoặc đỏ), múa cờ, múa kiếm, thêu hoa, vẩy quạt…
Mỗi Chầu có điệu múa riêng, thể hiện quyền năng và đặc trưng vùng miền mà Chầu cai quản.
Giá Ông Hoàng – Hào sảng, phóng khoáng
Giá Ông Hoàng mang đậm tinh thần nam tính, nghĩa khí. Thanh đồng thường cầm gươm, múa cờ, múa roi, biểu trưng cho sức mạnh trấn giữ đất trời, bảo vệ biên cương.
Giá Ông Hoàng Mười thường được nhiều người yêu thích vì biểu tượng cho công danh, học hành, đường quan lộ hanh thông.
Giá Cô – Mềm mại, duyên dáng
Giá Cô được xem là giá đồng đẹp nhất, mang nhiều nét nữ tính, dịu dàng, tinh tế. Thanh đồng mặc áo dài, đội khăn vấn, múa quạt, múa mâm bồng.
Các Cô thường mang lại không khí vui tươi, giải ưu phiền, ban duyên lành cho người khấn.
Giá Cậu – Vui tươi, hồn nhiên
Giá Cậu thể hiện sự trẻ trung, lanh lợi, vui vẻ. Thanh đồng múa cờ, múa quạt, nhảy múa linh hoạt, tạo không khí sôi động.
Giá Cậu thường xuất hiện cuối buổi lễ, như lời tiễn, xua tan mệt mỏi, mang niềm vui, hy vọng mới.
Âm nhạc hầu đồng – Hồn cốt của buổi lễ
Hát văn – Giai điệu kết nối trời đất
Hát văn là hình thức hát chầu, hát hầu đồng đặc trưng, được xem là linh hồn của nghi lễ.
Những làn điệu hát văn chậm rãi, ngân vang, khi sâu lắng, khi dồn dập, đẩy cảm xúc người nghe lên cao trào. Lời hát văn vừa tôn vinh thần linh, vừa kể tích, vừa khích lệ lòng thành của người tham dự.
“Nét nhạc ngân, hồn Việt sáng,
Lời văn dâng, phúc lộc về.”
Nhạc cụ truyền thống
Nhạc cụ thường dùng gồm trống, phách, đàn nguyệt, đàn nhị, kèn… Tất cả hòa quyện tạo nên không gian huyền ảo, linh thiêng, đưa thanh đồng “nhập đồng” dễ dàng hơn.
Trang phục, đạo cụ – Vẻ đẹp mỹ lệ, trân quý
Ý nghĩa trang phục
Trang phục hầu đồng được chuẩn bị rất công phu, mỗi giá đồng lại có màu sắc, kiểu dáng khác nhau, tượng trưng cho tính cách, quyền lực, vùng miền mà vị thần đại diện.
Ví dụ:
- Mẫu Thượng Thiên: áo đỏ hoặc vàng, tượng trưng cho quyền lực tối cao.
- Mẫu Thượng Ngàn: áo xanh lá, biểu trưng rừng núi.
- Mẫu Thoải: áo xanh nước biển, tượng trưng cho sông nước.
Đạo cụ hỗ trợ
Mâm bồng, quạt, kiếm, gươm, cờ, mâm hoa… đều có ý nghĩa riêng, giúp thể hiện trọn vẹn thần thái và vai trò của từng giá đồng.
Người xem không chỉ cảm nhận tín ngưỡng mà còn thưởng thức một “vở diễn tâm linh” đầy màu sắc và nghệ thuật.
Vai trò cộng đồng và giá trị nhân văn
Gắn kết cộng đồng
Hầu đồng không chỉ là hoạt động tín ngưỡng cá nhân mà còn là sự kiện gắn kết cộng đồng. Người dân đến dự lễ không chỉ để cầu lộc, cầu an mà còn để chia sẻ niềm vui, tiếp nhận năng lượng tích cực.
Giá trị tinh thần và thẩm mỹ
Hầu đồng mang đến niềm tin, giúp con người vượt qua khó khăn, tiếp tục sống thiện, sống nhân nghĩa. Đồng thời, buổi hầu đồng còn là “sân khấu nghệ thuật dân gian”, bảo tồn và lan tỏa di sản quý báu của dân tộc.
Bạn đã từng nghe tiếng hát văn lúc đêm khuya, thấy lòng nhẹ bẫng, ưu phiền dần tan biến chưa?
Hầu đồng – Di sản văn hóa phi vật thể đại diện nhân loại
Năm 2016, UNESCO đã công nhận “Thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt Nam” là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại. Trong đó, nghi lễ hầu đồng đóng vai trò cốt lõi, thể hiện sự phong phú, đa dạng, sức sống bền bỉ của văn hóa Việt.
Cách lập bàn thờ Tam Phủ công đồng chuẩn phong thủy
Vị trí đặt bàn thờ – Chọn chỗ “tụ khí, tụ lộc”
Chọn nơi trang trọng, yên tĩnh
Bàn thờ Tam Phủ công đồng cần đặt ở vị trí cao ráo, sạch sẽ, trang nghiêm, tránh nơi ồn ào, nhiều người qua lại. Theo quan niệm phong thủy, bàn thờ là “nơi tụ khí”, đón linh khí trời đất, nên càng thanh tịnh càng tốt.
Trong nhà phố hiện nay, nhiều gia đình đặt bàn thờ Tam Phủ tại phòng khách hoặc tầng cao nhất, đảm bảo riêng tư, dễ dàng chăm sóc, lau dọn.
Hướng bàn thờ
Hướng bàn thờ Tam Phủ thường dựa theo mệnh của gia chủ, chọn các hướng tốt như Sinh Khí, Phúc Đức, Thiên Y, Diên Niên.
Ví dụ:
- Người mệnh Đông tứ trạch nên đặt hướng Bắc, Đông, Nam, Đông Nam.
- Người mệnh Tây tứ trạch nên đặt hướng Tây, Tây Nam, Tây Bắc, Đông Bắc.
Bạn đã chọn đúng hướng bàn thờ để đón phúc, giữ lộc cho gia đình mình chưa?
Bố cục bàn thờ – Thể hiện lòng tôn kính, trật tự
Tầng bậc trên cao
Phần cao nhất thường đặt tượng Tam Tòa Thánh Mẫu (Mẫu Thượng Thiên, Mẫu Thượng Ngàn, Mẫu Thoải), thể hiện sự tôn kính tối cao.
Ngoài ra, có thể thêm bài vị, hoành phi câu đối ghi chữ Nho, mang ý nghĩa chúc phúc, bảo hộ.
Tầng giữa
Bố trí lư hương, bát hương chính, đôi chân đèn, lọ hoa, mâm bồng (bày trái cây, lễ vật).
Hai bên có thể đặt đôi hạc chầu, đôi nghê chầu, tượng trưng cho sự bảo vệ, canh giữ long mạch bàn thờ.
Tầng thấp
Để các đồ thờ khác như chén nước, ống hương, đĩa trầu cau, nến. Những vật phẩm này mang ý nghĩa mời thần linh về ngự, kết nối thế gian với cõi tâm linh.
Lễ vật dâng cúng – Biểu hiện tấm lòng thành
Lễ mặn và lễ chay
Tùy điều kiện và thời điểm, gia chủ có thể dâng lễ mặn hoặc lễ chay.
- Lễ chay: Hoa tươi, trái cây, trầu cau, bánh kẹo, chè, xôi, rượu.
- Lễ mặn: Gà luộc, giò chả, xôi gấc, rượu trắng…
Vào dịp hầu đồng, lễ khai đàn, tạ lễ, người ta thường chuẩn bị mâm lễ đầy đủ, cầu kỳ hơn, có thể kèm áo hầu, mũ hầu, đồ trang sức dâng Mẫu.
Nguyên tắc dâng lễ
Quan trọng nhất vẫn là “lễ bạc tâm thành”, dù mâm cao cỗ đầy hay chỉ bó hoa, đĩa quả, điều quan trọng là sự thành tâm, kính cẩn.
Mỗi lần dâng hương, bạn đã dốc trọn tấm lòng thành chưa?
Thời điểm lập bàn thờ – Ngày lành, tháng tốt
Ngày giờ hoàng đạo
Theo phong tục, bàn thờ Tam Phủ nên được lập vào ngày giờ hoàng đạo, hợp tuổi mệnh của gia chủ để mọi việc hanh thông, tránh điều không may.
Ngày tốt thường được chọn như ngày mùng 1, ngày rằm, hoặc ngày khai trương, tân gia, nhập trạch. Gia chủ nên xem thầy hoặc lịch âm để chọn ngày phù hợp.
Lễ nhập trạch, an vị
Sau khi lập bàn thờ, gia chủ làm lễ nhập trạch (mời Mẫu và các vị Thánh về ngự), gọi là lễ “an vị tượng”.
Nghi lễ này thường có mâm lễ dâng lên, đọc văn khấn trang trọng, cầu mong thần linh chứng giám, phù hộ độ trì.
Các lưu ý khi lập và chăm sóc bàn thờ
Vệ sinh, lau dọn thường xuyên
Bàn thờ Tam Phủ công đồng phải được giữ sạch sẽ, gọn gàng, tránh bụi bẩn, mạng nhện. Gia chủ nên lau dọn nhẹ nhàng bằng khăn sạch, tránh làm đổ vỡ đồ thờ.
Đặc biệt vào dịp Tết, lễ lớn, ngày rằm, mùng một, việc chăm sóc bàn thờ càng được coi trọng, thể hiện sự thành kính, hiếu đạo.
Không để đồ vật lạ lên bàn thờ
Tuyệt đối không để các đồ vật sinh hoạt đời thường như chìa khóa, đồ ăn, quần áo… lên bàn thờ, tránh làm mất đi sự linh thiêng.
Thay nước, hoa thường xuyên
Chén nước, lọ hoa nên thay mới mỗi khi dâng lễ. Hoa tươi phải luôn tươi tắn, tránh hoa héo vì mang ý nghĩa xui rủi, thiếu sinh khí.
Liệu bạn có đang duy trì bàn thờ với đủ sự trang nghiêm, thanh tịnh mỗi ngày?
Ý nghĩa sâu xa khi lập bàn thờ Tam Phủ công đồng
Bàn thờ không chỉ là nơi cầu an, cầu lộc mà còn là trái tim tâm linh của ngôi nhà, kết nối con người với thần linh, tổ tiên.
Đó còn là biểu tượng của lòng biết ơn, sự gắn kết gia đạo, giáo dục con cháu sống hướng thiện, giữ nếp gia phong.
Trong mỗi nén nhang, mỗi mâm lễ, người Việt gửi gắm bao tâm sự, ước mong một cuộc sống bình an, may mắn, sung túc, và hơn hết — giữ vững sợi dây thiêng liêng nối liền trời – đất – người.
Bạn có đang nghĩ về một góc thờ thật trang trọng cho gia đình mình, để Mẫu và các Thánh luôn chở che, ban phúc?
Cách chọn tượng Tam Phủ công đồng chuẩn mực
Chọn chất liệu tượng – “Hồn cốt” bền vững với thời gian
Gỗ – Chất liệu truyền thống, gần gũi
Trong văn hóa thờ cúng của người Việt, gỗ được xem là chất liệu “sống”, chứa đựng hơi thở tự nhiên.
- Gỗ mít: Mang mùi thơm nhẹ, ít cong vênh, bền chắc. Người xưa tin rằng gỗ mít tượng trưng cho sự may mắn, bình an, được các nghệ nhân Sơn Đồng ưa chuộng.
- Gỗ hương: Vân đẹp, mùi thơm đặc trưng, màu sắc sang trọng.
- Gỗ dổi, gỗ gụ: Cứng cáp, chắc chắn, ít mối mọt, lên nước sơn bóng đẹp.
Chọn tượng gỗ giúp không gian thờ cúng ấm áp, mộc mạc, gần gũi với thiên nhiên và phù hợp truyền thống Việt.
Đồng – Sang trọng, trường tồn
Tượng bằng đồng mang vẻ uy nghi, bền vững, được nhiều gia đình lựa chọn khi muốn tạo không gian thờ cúng sang trọng, quyền quý.
Tuy nhiên, tượng đồng thường nặng, giá thành cao, đòi hỏi bàn thờ kiên cố, chắc chắn.
Sơn son thếp vàng – Vẻ đẹp hoàng cung
Tượng sơn son thếp vàng hoặc thếp bạc là lựa chọn cao cấp, thể hiện sự trân trọng, tôn vinh tuyệt đối đối với Mẫu và các vị thần linh.
Bề mặt tượng được phủ sơn đỏ, thếp vàng lấp lánh, vừa nổi bật, vừa giữ lâu bền, biểu tượng cho sự giàu sang, cát tường.
Gia chủ đã hình dung chất liệu nào sẽ gắn bó, lan tỏa linh khí thiêng trong gia đình mình chưa?
Chọn dáng tượng – Phù hợp nguyện cầu và không gian
Tượng Mẫu ngồi ngai – Uy nghi, quyền lực
Tượng Mẫu Tam Phủ ngồi ngai được coi là dáng chuẩn mực nhất, thể hiện đầy đủ sự tôn nghiêm, uy quyền, phù hợp gia chủ mong cầu sự bảo hộ, quyền lực, hanh thông mọi mặt.
Tượng Mẫu đứng – Dịu dàng, gần gũi
Dáng đứng tượng trưng cho sự linh hoạt, che chở mọi nơi, thể hiện nét dịu dàng, khoan dung, thường phù hợp với không gian nhỏ, muốn mang lại cảm giác gần gũi, ấm áp.
Bộ tượng Tam Tòa – Đầy đủ trọn vẹn
Bộ tượng Tam Tòa gồm:
- Mẫu Đệ Nhất Thượng Thiên
- Mẫu Đệ Nhị Thượng Ngàn
- Mẫu Đệ Tam Thoải Cung
Bộ tượng đầy đủ giúp gia chủ bày tỏ sự trọn vẹn trong tín ngưỡng, cầu mong vạn sự viên mãn, đủ đầy cả trời – đất – nước.
Liệu gia đình bạn đang mong cầu sự toàn vẹn, trọn lộc, hay mong một nét gần gũi, bình an?
Kích thước tượng – Hài hòa với bàn thờ
Chọn kích thước phù hợp
Tượng quá lớn có thể tạo cảm giác chật chội, làm mất cân đối bàn thờ; tượng quá nhỏ lại thiếu đi sự trang nghiêm.
Gia chủ cần cân nhắc kích thước bàn thờ hiện có để chọn tượng sao cho hài hòa, đủ tôn nghiêm mà vẫn giữ được sự thoáng đãng.
Quy tắc “tỷ lệ vàng”
Nhiều nghệ nhân Sơn Đồng khuyên nên áp dụng tỷ lệ vàng khi đặt tượng:
- Chiều cao tượng bằng 2/3 khoảng không gian thờ.
- Khoảng cách hai bên tượng cân đối, không chèn ép, đảm bảo “tả hữu cân bằng”.
Họa tiết, đường nét – Chạm khắc chuẩn mực, tỉ mỉ
Gương mặt – Thần thái quan trọng nhất
Gương mặt tượng cần toát lên vẻ hiền từ, đôn hậu, uy nghi mà gần gũi, mang lại cảm giác an tâm, kính phục.
Những tượng có nét mặt quá dữ hoặc quá lạnh lẽo thường không được khuyến khích vì không phù hợp tinh thần bảo hộ, chở che của Mẫu.
Đường nét, hoa văn
Tượng chuẩn mực có đường nét mềm mại, uyển chuyển, chạm khắc tinh xảo. Hoa văn áo, mũ, trang sức được chau chuốt kỹ lưỡng, mang ý nghĩa may mắn, thịnh vượng.
Mỗi đường chạm khắc không chỉ là kỹ thuật, mà còn gửi gắm tâm ý, lòng thành của nghệ nhân và gia chủ.
Ý nghĩa tâm linh khi chọn tượng chuẩn mực
Tượng Tam Phủ không chỉ là hình dáng, mà còn là hồn vía của bàn thờ, cầu nối giữa gia chủ và Tam Phủ công đồng.
Chọn tượng chuẩn mực giúp gia chủ an tâm, gia đạo bình an, công việc hanh thông, con cháu hiếu thuận, lộc tài viên mãn.
Đặc biệt, khi tượng được khai quang điểm nhãn, linh khí được “thổi hồn”, tượng trở thành hiện thân của thần linh, chở che, chứng giám mọi lời khấn.
Bạn đã lựa chọn tượng với đủ trọn vẹn lòng thành, để mỗi lần ngước nhìn, lòng an yên chưa?
Những lưu ý khi thỉnh và an vị tượng
Khai quang điểm nhãn
Trước khi đặt lên bàn thờ, tượng cần được thầy pháp, người có tâm đức thực hiện nghi lễ khai quang điểm nhãn, mở mắt thần để tượng “sống”, đón linh khí.
Ngày giờ an vị
Nên chọn ngày giờ hoàng đạo, hợp mệnh, để an vị tượng, mời Mẫu và chư Thánh về ngự, giúp gia đình hòa khí, hanh thông.
Lòng thành là trên hết
Dù tượng to hay nhỏ, chất liệu gì, điều quan trọng nhất vẫn là tấm lòng thành kính. Tâm không thành, lễ không linh.
Tượng Tam Phủ – Biểu tượng của đức tin và phúc lành
Tượng Tam Phủ công đồng không chỉ là tác phẩm nghệ thuật, mà còn là biểu tượng của đức tin, văn hóa, tâm linh Việt, trường tồn cùng năm tháng.
Khi chọn tượng chuẩn mực, gia chủ không chỉ chăm chút không gian thờ cúng, mà còn gìn giữ nếp nhà, lan tỏa đạo lý uống nước nhớ nguồn, hướng thiện, giữ gìn phúc đức cho muôn đời sau.
Bạn đã sẵn sàng chọn tượng chuẩn mực để đón linh khí Tam Phủ, rước phúc lộc trọn đời?
Những lưu ý khi thỉnh và thờ Tam Phủ công đồng
Tấm lòng thành – Yếu tố then chốt
Thành tâm là gốc rễ
Trong tín ngưỡng Tam Phủ, dù lễ vật có lớn bao nhiêu, tượng có cao sang đến mức nào, điều quan trọng nhất vẫn là tấm lòng thành.
Người xưa thường nói:
“Lễ bạc mà tâm thành, thì thần linh vẫn chứng.”
Khi thỉnh tượng và lập bàn thờ Tam Phủ công đồng, gia chủ phải xuất phát từ tấm lòng hiếu kính, mong muốn kết nối với Mẫu và chư Thánh, không mang tư tưởng vụ lợi, cầu danh quá đà.
Tịnh tâm khi khấn lễ
Trước khi khấn, gia chủ nên tắm rửa sạch sẽ, mặc quần áo chỉnh tề, tránh sát sinh, kiêng kỵ điều xấu trong ngày dâng lễ.
Khi đứng trước bàn thờ, lòng phải bình tĩnh, hướng thiện, tập trung vào lời khấn, tránh vội vã, hời hợt.
Khai quang điểm nhãn – “Mở mắt thần”, đón linh khí
Ý nghĩa khai quang
Khai quang điểm nhãn là nghi lễ quan trọng giúp tượng Tam Phủ “sống”, trở thành cầu nối giữa thế giới trần tục và thần linh.
Nghi lễ này do các thầy pháp, đồng thầy có đạo đức, am hiểu nghi thức thực hiện, tránh trường hợp tự ý khai quang không đúng, khiến tượng “vô hồn”.
Thời điểm khai quang
Nên chọn ngày giờ hoàng đạo, phù hợp mệnh gia chủ và hợp tuổi, để linh khí tụ hội, phúc đức viên mãn.
Bạn đã biết chọn đúng người và đúng thời điểm để khai quang cho tượng Tam Phủ chưa?
Ngày giờ an vị – Đặt tượng lên bàn thờ
Chọn ngày giờ tốt
Giống như khai quang, việc an vị tượng cũng cần ngày giờ tốt. Có thể chọn các ngày mùng 1, rằm, hoặc những ngày hợp tuổi, tránh ngày xung khắc.
Nghi lễ an vị
Gia chủ chuẩn bị mâm lễ gồm hoa tươi, quả, trầu cau, nước sạch, xôi, chè, rượu… Tùy điều kiện, có thể thêm lễ mặn (gà luộc, giò chả).
Đọc văn khấn an vị, mời Mẫu và chư Thánh về ngự, chứng giám tấm lòng thành.
Chăm sóc bàn thờ và tượng – Giữ sự thanh tịnh, trang nghiêm
Lau dọn bàn thờ
Nên lau dọn bàn thờ thường xuyên, tránh bụi bẩn, mạng nhện. Khi lau, dùng khăn sạch riêng, tránh dùng khăn đã lau chỗ khác.
Hoa tươi, nước sạch cần thay định kỳ, tránh để hoa héo, nước đục vì mang ý nghĩa kém may, giảm sinh khí.
Không đặt đồ tạp
Tránh tuyệt đối đặt đồ sinh hoạt cá nhân, tiền lẻ, chìa khóa, túi xách lên bàn thờ. Bàn thờ là nơi linh thiêng, cần được tôn trọng.
Dâng lễ – Quy củ, đúng cách
Chuẩn bị lễ vật
Lễ vật nên chọn loại tươi ngon, tinh khiết, bày biện gọn gàng. Dù lớn hay nhỏ, nên trình bày đẹp mắt, thể hiện lòng thành.
Văn khấn
Có thể sử dụng văn khấn truyền thống hoặc soạn riêng phù hợp, nội dung cần đầy đủ: giới thiệu bản thân, nêu rõ nguyện cầu, cảm tạ.
Liệu bạn đã từng dành thời gian chuẩn bị lời khấn thật trọn nghĩa, trọn tình chưa?
Kiêng kỵ khi thờ Tam Phủ công đồng
Không di chuyển tượng tùy tiện
Sau khi an vị, hạn chế di chuyển tượng, tránh làm xáo trộn linh khí. Nếu cần di dời, nên chọn ngày giờ tốt, làm lễ xin phép.
Không tự ý “hóa giải”
Tránh tự ý “hóa giải”, “xin keo”, hoặc thực hiện các nghi thức khi chưa được chỉ dẫn từ người có am hiểu. Việc này dễ dẫn đến phạm lỗi, mất lộc.
Kiêng ăn mặn, sát sinh trước lễ lớn
Vào những ngày hầu đồng, lễ lớn như lễ khai đàn, nhiều gia đình kiêng ăn mặn, sát sinh, nhằm giữ tâm thanh tịnh, tăng công đức.
Ý nghĩa sâu xa của việc tuân thủ lễ nghi
Những lưu ý không chỉ là quy tắc khô cứng mà còn nhắc nhở gia chủ giữ đạo đức, tu tâm dưỡng tính, sống thiện, hướng thiện.
Mỗi lần khấn lễ, mỗi lần dọn bàn thờ, ta lại tự nhắc mình giữ gìn nề nếp gia phong, tôn trọng tổ tiên, kính ngưỡng thần linh.
Liệu bạn đã dành đủ trân trọng và chuẩn bị đủ thành tâm cho mỗi lần khấn lễ chưa?
Thờ Tam Phủ công đồng – Giữ đức, giữ phúc, giữ cội nguồn
Thỉnh và thờ Tam Phủ công đồng không chỉ để cầu tài, cầu an mà còn để giữ đức, giữ phúc, giữ lửa gia đình.
Khi bàn thờ luôn thanh tịnh, tượng luôn được chăm sóc kỹ càng, lễ vật luôn tươi mới, thì gia chủ không chỉ đón được lộc trời mà còn truyền lại phúc đức, đạo lý cho con cháu đời sau.
Bạn đã sẵn sàng vun đắp niềm tin, dưỡng phúc, giữ gìn mạch nguồn tâm linh Việt chưa?
Địa chỉ mua tượng thờ Tam Phủ công đồng uy tín, chuẩn truyền thống
Khi quyết định thỉnh tượng Tam Phủ công đồng, ngoài việc chọn dáng, chất liệu, kích thước, một yếu tố rất quan trọng là chọn nơi uy tín, giàu kinh nghiệm, giữ được hồn cốt văn hóa truyền thống.
Làng nghề Sơn Đồng (Hoài Đức, Hà Nội) từ lâu nổi tiếng là “cái nôi” của nghề tạc tượng thờ, đồ thờ cúng bằng gỗ sơn son thếp vàng. Các nghệ nhân nơi đây không chỉ khéo léo mà còn mang cả tấm lòng thành, truyền tâm linh vào từng tác phẩm.
Tượng thờ Tam Phủ công đồng do nghệ nhân Sơn Đồng chế tác:
- Gương mặt thần thái, hiền từ, đôn hậu.
- Đường nét tinh xảo, uyển chuyển, sang trọng.
- Vật liệu chuẩn gỗ mít, gỗ hương, gỗ gụ, đồng, sơn son thếp vàng…
- Đảm bảo đúng chuẩn tín ngưỡng, tôn nghiêm, giữ được nét văn hóa cổ truyền.
Ngoài ra, tại Sơn Đồng, gia chủ còn có thể đặt làm theo yêu cầu riêng, phù hợp kích thước bàn thờ, mong muốn tâm linh và điều kiện từng gia đình.
Nếu có dịp ghé Sơn Đồng, bạn sẽ được trực tiếp chiêm ngưỡng, chạm tay vào những tác phẩm “có hồn”, nghe câu chuyện về từng pho tượng — một trải nghiệm khó quên.
Thông tin liên hệ
Nếu bạn đang tìm mua hoặc đặt làm các mẫu tượng thờ Tam Phủ công đồng, tượng Mẫu, đồ thờ cúng tâm linh chuẩn Sơn Đồng, hãy liên hệ:
- Hotline: 0901 701 102
- Địa chỉ: Làng nghề Sơn Đồng, Hoài Đức, Hà Nội
- Tư vấn trực tiếp: Có thể ghé tận xưởng, tham quan, nghe nghệ nhân chia sẻ về quy trình chế tác và ý nghĩa tâm linh.