Những mẫu câu đối thường được dùng để trang trí bàn thờ gia tiên, nhà thờ họ. Mẫu câu đối chữ Hán Nôm, chữ Quốc Ngữ mang nhiều ý nghĩa.
Đi cùng những bức hoành phi hay những bức cuốn thư đẹp khi trang trí phòng thờ không thể thiếu được đôi câu đối. Nếu như hoành phi hoặc cuốn thư chỉ chạm khắc từ ba tới bốn chữ thì câu đối viết được nhiều chữ hơn. “Đối” ở đây là đối xứng, tương xứng nhau về chữ, âm, thanh, vần, điệu. Hình thức đối đáp rất phổ biến ở một số nước như Trung Quốc, Việt Nam trong thời kì phong kiến xưa.
Câu đối chữ Hán
Là loại câu đối được viết bằng chữ Hán, chữ viết của người Trung Quốc.
Dưới đây là những câu đối chữ Hán kèm dịch sang tiếng Việt.
义仁积聚千年盛 Nghĩa nhân tích tụ thiên niên thịnh
福德栽培萬代亨 Phúc đức tài bồi vạn đại hanh
先祖芳名留國史 Tiên Tổ phương danh lưu Quốc sử
子孫積學繼家風 Tử tôn tích học kế Gia phong
祖昔培基功騰山高千古仰 Tổ tích bồi cơ, công đằng sơn cao thiên cổ ngưỡng (Tổ tiên xưa xây nền, công cao tựa núi, nghìn thủa ngưỡng trông)
于今衍派澤同海濬億年知 Vu kim diễn phái, trạch đồng hải tuấn ức niên tri (Con cháu nay lớn mạnh, ơn sâu như bể, muôn năm ghi nhớ)
族姓贵尊萬代長存名继盛 Tộc tính quý tôn, vạn đại trường tồn danh kế thịnh
祖堂灵拜千年恒在德流光 Tổ đường linh bái, thiên niên hắng tại đức lưu quang.
Dịch Nghĩa:
Họ hàng tôn quý, công danh muôn thủa chẳng phai mờ
Tổ miếu linh thiêng, phúc đức ngàn thu còn toả sáng
福生富貴家堂盛 Phúc sinh phú quý Gia đường thịnh
祿進榮華子孫興 Lộc tiến Vinh hoa Tử Tôn hưng
學海有神先祖望 Học hải hữu Thần Tiên tổ vọng
書山生聖子孫明 Thư sơn sinh Thánh tử tôn minh
長存事業恩先祖 Trường tồn sự nghiệp ân Tiên tổ
永福基圖義子孫 Vĩnh phúc cơ đồ nghĩa Tử tôn
祖功開地光前代 Tổ công khai địa quang tiền đại (Tổ tiên công lao vang đời trước)
宗德栽培喻後昆 Tông đức tài bồi dụ hậu côn (Ông cha đức trí tích lớp sau)
功在香村名在譜 Công tại Hương thôn, danh tại phả
福留孫子德留民 Phúc lưu tôn tử, đức lưu dân
上不負先祖贻流之慶 Thượng bất phụ tiên tổ di lưu chi khánh (Trên nối nghiệp Tổ tiên truyền lại)
下足為後人瞻仰之標 Hạ túc vi hậu nhân chiêm ngưỡng chi tiêu (Dưới nêu gương con cháu noi theo)
本根色彩於花葉 Bản căn sắc thái ư hoa diệp (Sắc thái cội cành thể hiện ở hoa lá)
祖考精神在子孫 Tổ khảo tinh thần tại tử tôn (Tinh thần tiên tổ lưu lại trong cháu trong con)
天之有日月光照十方 Thiên chi hữu Nhật Nguyệt, quang chiếu thập phương (vầng Nhật Nguyệt mười phương rạng rỡ)
人之有祖宗留垂萬世 Nhân chi hữu Tổ Tông, lưu thùy vạn thế (đức Tổ Tông muôn thuở sáng ngời)
德承先祖千年盛 Đức thừa tiên tổ thiên niên thịnh (Tổ tiên tích đức nghìn năm thịnh)
福蔭兒孫萬代榮 Phúc ấm nhi tôn vạn đại vinh (Con cháu ơn nhờ vạn đời vinh)
樹草逢春枝葉茂 Thụ thảo phùng xuân chi diệp mậu
祖宗積德子孫榮 Tổ tông tích đức tử tôn vinh
祖德永垂千載盛 Tổ đức vĩnh thuỳ thiên tải thịnh (Đức Tổ dài lâu muôn đời thịnh)
家風咸樂四時春 Gia phong hàm lạc tứ thời xuân (Nếp nhà đầm ấm bốn mùa Xuân)
木出千枝由有本 Mộc xuất thiên chi do hữu bản (Cây sinh ngàn nhánh do từ gốc)
水流萬派祖從源 Thủy lưu vạn phái tổ tòng nguyên (Nước chảy muôn nơi bởi có nguồn)
百世本枝承舊蔭 Bách thế bản chi thừa cựu ấm (Phúc xưa dày, lưu gốc cành muôn thủa
千秋香火壯新基 Thiên thu hương hoả tráng tân cơ (Nền nay vững, để hương khói nghìn thu)
欲求保安于後裔 Dục cầu bảo an vu hậu duệ (Nhờ Tiên tổ anh linh phù hộ)
須憑感格於先靈 Tu bằng cảm cách ư tiên linh (Dìu cháu con tiến bộ trưởng thành)
修仁積德由仙祖 Tu nhân tích đức do tiên tổ (tu nhân tích đức là công đức của tổ tiên)
飲水思源份子孫 Ẩm thủy tư nguyên phận tử tôn (uống nước nhớ nguồn là phận làm con cháu)
德承先祖千年盛 Đức thừa tiên tổ thiên niên thịnh (Tổ tiên tích đức nghìn năm thịnh)
福蔭兒孫百世荣 Phúc ấm nhi tôn bách thế vinh (Con cháu ơn nhờ trăm đời vinh)
Câu đối chữ Quốc Ngữ
Là câu đối được viết bằng chữ Quốc Ngữ, chữ viết chính của người Việt Nam ngày nay. Trong thời kì hiện đại, ít người biết chữ Hán Nôm thì thay vì chỉ viết câu đối bằng chữ Hán thì người ta viết bằng chữ Quốc Ngữ cũng rất đẹp.
Noi gương tiên tổ truyền thống anh hùng muôn thuở thịnh
Nối nghiệp ông cha phát huy khí thế vạn đời vinh
Họ hàng tôn quý công danh muôn thuở chẳng phai màu
Tổ miếu thiêng liêng phúc đức nghìn thu còn tỏa sáng
Ngày tháng yên vui nhờ phúc ấm
Cần kiệm sớm hôm dựng cơ đồ
Tổ tiên xưa vun trồng cây đức lớn
Con cháu nay giữ gìn nhớ ơn sâu
Phúc ấm trăm năm Tổ tiên còn để lại
Nề nếp gia phong con cháu phải giữ gìn
Nhờ thọ đức ông cha đã dựng
Đạo tôn thần con cháu đừng quên
Thờ tiên tổ như kính tại thượng
Giúp hậu nhân sáng bởi duy tân
Phụng sự tổ tiên hồng phúc đến
Nuôi dạy con cháu hiển vinh về
Tổ tiên ta dày công xây dựng
Con cháu nhà ra sức trùng tu
Muôn thuở công thành danh hiển đạt
Nghìn thu đức sáng họ phồn vinh
Tổ đường linh bái thiên niên hằng tại đức lưu quang
Tộc tính quý tôn vạn đại trường tồn duy kế thịnh
Ơn nghĩa quân thần còn mãi với đất trời
Tinh thần tổ tiên sống luôn trong con cháu
Ngước mắt nhớ tổ tông công đức
Ghi lòng làm hiếu tử hiền tôn
Tổ tông gieo trồng nền điền phúc
Cháu con canh tác nết viên tân
Tông tổ thiên thu trường tự điển
Tổ đường bách thế hương hoa tại
Duệ tộc thiên thu phúc lộc trường
Nhi tôn vạn cổ thiệu như hương
Tổ tông công đức còn thơm dấu
Cháu thảo con hiền sáng mãi gương
Nhân chỉ nghĩa cơ, Tiên Tổ tài bồi lưu hậu trạch
Tiền quang hậu dụ, Tử Tôn hoài niệm báo ân thâm
Phúc đức tổ tiên gieo trồng từ thuở trước
Nhân tâm con cháu bồi đắp mãi về sau
Tiên tổ thiên niên phù hậu duệ
Tử tôn hậu thế vọng tiền nhân
Đức tổ quang vinh hương vạn cổ
Từ môn hiển hách tráng thiên thu
Ngoài ra người ta cũng viết câu đối chữ Hán Nôm kèm chữ Quốc Ngữ nhỏ ngay bên cạnh để ai cũng hiểu được.
Tham khảo thêm những mẫu hoành phi thường dùng và những mẫu hoành phi câu đối đẹp của Đồ Thờ Tượng Phật đã làm:
Hoành phi câu đối
Hoành phi câu đối
Hoành phi câu đối
Hoành phi câu đối
Hoành phi câu đối
Hoành phi câu đối
Hoành phi câu đối
Hoành phi câu đối
Hoành phi câu đối
Hoành phi câu đối
Hoành phi câu đối
Hoành phi câu đối
Hoành phi câu đối
Hoành phi câu đối
Hoành phi câu đối
Hoành phi câu đối
Và những mẫu cuốn thư câu đối được làm bởi bàn tay người thợ làng nghề Sơn Đồng, huyện Hoài Đức, TP Hà Nội.
Cuốn thư câu đối
Cuốn thư câu đối
Cuốn thư câu đối
Cuốn thư câu đối
Cuốn thư câu đối
Cuốn thư câu đối
Cuốn thư câu đối
Cuốn thư câu đối
Cuốn thư câu đối
Cuốn thư câu đối
Cuốn thư câu đối
Cuốn thư câu đối
Cuốn thư câu đối
Cuốn thư câu đối
Cuốn thư câu đối
Cuốn thư câu đối