Điện thờ thánh Mẫu có bao nhiêu ban thờ? Gồm các vị nào? Đây là điều mà rất ít người theo tín ngưỡng Tam Tứ Phủ biết.
Trong bài viết này, cơ sở Đồ Thờ Tâm Linh chia sẻ với bạn đọc tổng quan về điện Thánh Mẫu
Có 9 ban thờ trong điện thờ thánh mẫu. Tuy nhiên các đền chỉ thờ một số ban. Các ban thường không thờ đủ các vị thánh.
1. Ban thờ Ngọc Hoàng Thượng Đế
Ngọc Hoàng, vị Thánh cao nhất trong đạo Mẫu, có ban thờ riêng trong các đền và phủ. Đứng hai bên ngài là Quan Nam Tào và Quan Bắc Đẩu
2. Ban thờ Tam Tòa Thánh Mẫu Và Tứ Phủ Thánh Mẫu
Tứ phủ thánh Mẫu gồm:
Mẫu đệ nhất Thượng Thiên mặc áo đỏ
Mẫu đệ nhị Thượng Ngàn mặc áo xanh
Mẫu đệ tam Thoải phủ mặc áo trắng
Mẫu Địa
Thường 3 ngôi đầu được thờ tại một ban gọi là ban thờ Tam Tòa Thánh Mẫu. Mẫu Địa được thờ riêng. Tam tòa Thánh Mẫu đều là hóa thân của 3 làn giáng trần của Mẫu Liễu Hạnh
3. Ban thờ Ngũ Vị Tôn Quan
Ngũ vị Vương Quan, các vị đều mặc võ quan, mang kiếm hay kích, màu sắc võ phục thì tuỳ thuộc các vị thần ở các phủ như:
Quan đệ nhất thượng thiên mặc áo đỏ
Quan đệ nhị Thượng ngàn mặc áo xanh
Quan đệ tam Thoải phủ mặc màu trắng,
Quan đệ tứ khâm Sai ( còn gọi là Quan Giám sát)
Quan đệ ngũ Tuần Tranh ( còn gọi là Quan Tuần)
Quan đệ Tam và Quan đệ Ngũ đều thuộc Thoải phủ, dòng Long Vương Bát Hải.
4. Ban thờ Tứ Phủ Chầu Bà
Tứ phủ Thánh bà hay Tứ phủ Chầu bà được hoá thân, phục vụ trực tiếp Tứ phủ Thánh Mẫu.
Chầu Đệ Nhất hoá thân của Mẫu Thượng Thiên, Chầu Đệ Nhị hoá thân của Mẫu Thượng Ngàn, vị Thánh thống soái trong các hàng Chầu, cai quản vùng núi non, sơn cước. Khi giáng trần bà mặc sắc phục Mán, màu xanh, đặc trưng cho Nhạc phủ.
Chầu Đệ Nhị
Chầu đệ nhị
Chầu Đệ Tam là hoá thân của Mẫu Thoải. Đó là vị Thánh có dáng vẻ u buồn, y phục và khăn trùm màu trắng.
Chầu Đệ Tứ là vị Thánh giữ vai trò khâm sai Tứ Phủ. Tuy đứng đầu Địa Phủ, có khi bà hoá thân duới dạng Chầu Thoải phủ, khi giáng trần bà mặc áo trắng, múa đôi mái chèo; khi lại hoá thành Thánh Mẫu Thiên phủ, mặc áo đỏ, múa quạ t(Chầu Đệ Tứ khâm sai Thượng Thiên).
Chầu Năm
Chầu Lục
Chầu Chầu Lục gốc người Nùng ở Hữu Lũng(Lạng Sơn).
Chầu Bảy
Chầu Bát
Chầu Chín
Chầu Mười gốc người thổ, tương truyền đã có công giúp Lê Lợi đánh tan quân Liễu Thăng, trấn ải Chi Lăng, được thờ ở Đồng Mỏ(Lạng Sơn).
Chầu Bé ở Bắc Lệ(Lạng Sơn).
5. Ban thờ Thập Vị Quan Hoàng
Quan Hoàng Bẩy
Có mười vị Quan Hoàng và ban thờ Quan Hoàng thường thờ 3 vị sau:
Khi các ông giáng đồng, các Ông Hoàng có phong cách gần giống các Quan lớn, tuy nhiên có phần phong nhã, vui tươi hơn.
6. Ban thờ Thập Nhị Vương Cô
Thập nhị Vương cô, từ cô Cả (Cô Đệ Nhất) đến cô thứ 12 (Cô Bé), đều là các thị nữ của Thánh Mẫu và các Chầu. Tuy nhiên, khi giáng đồng các Cô có thể hoá thân vào vai trò khác nhau của Tứ Phủ.
Cô Đệ Nhất là thị nữ của Mẫu Thượng Thiên, mặc rất đẹp.
Cô Đôi là thị nữ của Mẫu Thượng Ngàn, khi giáng trần với hai bông hoa cài trên mái tóc.
Cô Bơ (Ba) thuộc thuỷ phủ rất nổi tiếng với y phục màu trắng, thắt lưng hồng , múa điệu chèo đò. Cô chữa bệnh cứu người bằng cách ban nước uống, nhưng cũng có thể gieo bệnh nếu kẻ nào đó làm trái ý Cô.
Cô thứ Tư là thị nữ của Chầu Đệ Tứ.
Cô Năm thuộc Chầu Đệ Ngũ, nhưng cũng có khi được hoá thân là thị nữ của Mẫu Thượng Ngàn hay Thượng Thiên, cô thường xuất hiện trong các bữa tiệc.
Sáu phủ Thượng Ngàn, ăn mặc áo chàm, đeo túi hoa, tóc cài hoa rừng, lưng thắt con dao nhỏ, đi hái thuốc chữa bệnh cứu người.
Cô Bảy
Cô Tám
Cô Chín là thị nữ của Mẫu Thượng Ngàn, giáng trần cô nói tiếng Mán, tiếng Mường, cô múa đuốc soi đường, thêu hoa trên vải. Cô cai quản Đền Sòng Sơn (Lạng Sơn), là một nữ thần rừng rất linh thiêng.
Cô Chín ngự tại đền Chín Giếng – Sòng Sơn
Cô Mười ngự tại Đồng Mỏ – Lạng Sơn
Cô Mười Một
Cô thứ Mười Hai còn gọi là Cô Bé Bắc Lệ, Cô Bé Thượng Ngàn, đền thờ cô ở Bắc Lệ.
7. Ban thờ Thập Nhị Vương Cậu
Thập nhị Vương cậu, là những người chết trẻ, từ 1 – 9 tuổi, hiển linh thành các bé Thánh. Người ta không biết rõ đầy đủ về 10 hay 12 vị thuộc hàng Cậu, họ là các phụ tá của các Ông Hoàng. Thường thì, lần lên đồng nào cũng có giá Cậu Bơ và Cậu Bé. Đó là các giá đồng với tính cách phóng túng, nghịch ngợm, quần áo kỳ cục, lời nói ngọng nghịu của trẻ con, kèm theo các điệu múa lân hay múa hèo khá sôi nổi.
8. Ban thờ Quan Ngũ Hổ Và Ông Lốt
Quan ngũ Hổ và Ông Lốt( Rắn ), nơi thờ thần Ngũ Hổ ở hạ ban, phía dưới điện thờ Mẫu. Phía trên điện thờ chính, có hình tượng đôi Bạch Xà vắt ngang.
Trong quan niệm dân gian, Hổ là vị chúa cai quản vùng rừng núi, còn Rắn là thần ở nơi sông nước. Hổ thường được vẽ năm con hổ màu sắc khác nhau, trong đó Hoàng Hổ (Hổ vàng) trấn phương Trung tâm (địa khu), Hắc Hổ (Hổ đen) trấn phương Bắc (Thuỷ khu), Bạch Hổ(Hổ trắng) trấn phương Tây(Kim khu), Xích Hổ ( Hổ đỏ ) trấn phương Nam (Hoả khu), Thanh Hổ (Hổ xanh) trấn phương Đông (Mộc khu). Trong thờ Mẫu Tứ Phủ hay trong tín ngưỡng dân gian, hình tượng Hổ là biểu tượng cho sức mạnh thiêng liêng, có thể trừ diệt ma tà, trấn giữ các phương, là thần linh canh cửa ở các ngôi đền.
9. Ban thờ Vương Phụ Vương Mẫu
Vương Phụ Vương Mẫu ( Lê Thái Công và Thái Bà ) và các vị Tổ Tiên Sinh ra Thánh Mẫu. Là những người có công sinh thành ra Thánh Mẫu khi Ngài giáng xuống trần gian.