Tứ Phủ Thánh Cậu là một phần không thể thiếu trong tín ngưỡng thờ Mẫu Tam Tứ Phủ của người Việt, bao gồm các vị thánh cậu trẻ tuổi.
Được xếp sau Tứ Phủ Thánh Cô, các thánh cậu mang hình tượng nam thiếu niên, thể hiện sự nhanh nhẹn, xông xáo, mạnh mẽ và hiếu động. Dù hóa khi tuổi còn nhỏ, các thánh cậu thường phù hộ cho gia đình buôn bán và những ai cầu học hành thi cử công danh.
Các Vị Thánh Cậu Trong Tứ Phủ Thánh Cậu
Tứ Phủ Thánh Cậu gồm 12 vị thánh cậu, mỗi vị có câu chuyện và quyền phép riêng biệt:
- Cậu Hoàng Cả: Còn gọi là Cậu Hoàng Cả Sòng Sơn hoặc Cậu Hoàng Cả Phủ Dầy, từng bị giáng trần do phạm lỗi trên thiên đình. Cậu ít khi giáng đồng và mặc áo đỏ khi ngự đồng.
- Cậu Hoàng Đôi: Theo hầu Mẫu tại Sòng Sơn, Phố Cát, Đồi Ngang, khi ngự đồng mặc áo xanh, múa hèo.
- Cậu Hoàng Bơ Thoải: Hầu Mẫu Thoải, Vua Cha Bát Hải tại các đền Thoải Phủ. Khi ngự đồng, Cậu mặc áo trắng, chèo đò và giăng lưới bắt cá.
- Cậu Hoàng Tư (Cậu Đệ Tứ): Thuộc hàng Địa Phủ, theo hầu Quan Lớn Đệ Tứ Khâm Sai, khi ngự đồng mặc áo vàng, múa cung tên cờ kiếm.
- Cậu Bé Đồi Ngang (Cậu Hoàng Quận, Cậu Bé Quận): Là con trai của Thánh Mẫu Liễu Hạnh, giúp dân giúp nước và được thờ tại Phủ Đồi Ngang. Khi ngự đồng mặc áo xanh.
- Cậu Bé Hoàng: Một trong những vị thánh cậu được thờ phổ biến.
- Cậu Bé Bản Đền: Hầu tại bản đền cụ thể, giống như Cô Bản Đền Bản Cảnh.
Quyền Phép Của Các Thánh Cậu
Mỗi vị thánh cậu có quyền phép riêng, thường thể hiện qua các hành động trong nghi lễ hầu đồng:
- Cậu Hoàng Cả: Thường ít giáng đồng, mặc áo đỏ, thể hiện sự quyền uy.
- Cậu Hoàng Đôi: Mặc áo xanh, múa hèo, phán ngự thông truyền.
- Cậu Hoàng Bơ Thoải: Mặc áo trắng, chèo đò, giăng lưới, có quyền uy lớn trong thủy tộc.
- Cậu Hoàng Tư: Mặc áo vàng, múa cung tên cờ kiếm.
- Cậu Bé Đồi Ngang: Mặc áo xanh, giúp dân giúp nước, nổi bật trong các Thánh Cậu.
Nơi Thờ Tứ Phủ Thánh Cậu
Các thánh cậu thường được thờ tại Lầu Cậu trong các đền, điện phủ thờ Mẫu. Mỗi Lầu Cậu có thể thờ một hoặc nhiều cậu, và thường được gọi theo tên bản đền nơi các cậu hầu. Đền thờ riêng của các thánh cậu ít hơn so với đền thờ các thánh cô.
Hầu Đồng Tứ Phủ Thánh Cậu
Trong nghi lễ hầu đồng, các thánh cậu ít khi giáng đồng so với các thánh cô. Khi giáng đồng, các thánh cậu mặc trang phục đặc trưng: Cậu Hoàng Cả mặc áo đỏ, Cậu Hoàng Đôi mặc áo xanh, Cậu Hoàng Bơ mặc áo trắng. Các cậu thường múa hèo, múa gậy, bắn cung, nhảy ngựa và reo hò vang lừng.
Kết Luận
Tứ Phủ Thánh Cậu mang đậm nét văn hóa tín ngưỡng thờ Mẫu của người Việt, với hình tượng các nam thiếu niên mạnh mẽ, hiếu động nhưng cũng đầy anh minh và hào phóng. Dù không có nhiều sự tích ghi chép, các thánh cậu vẫn là phần không thể thiếu trong các nghi lễ tôn giáo và văn hóa dân gian Việt Nam.